13 Punkt

W drugim roku I wojny, gdy Polska w całości znajduje się pod okupacją państw centralnych (Niemiec i Austro-Węgier), światowej sławy pianista i kompozytor Ignacy Jan Paderewski przyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, aby poświęcić się organizowaniu pomocy na rzecz Polski.

Jesień 1915 – Ignacy Jan Paderewski kilkakrotnie spotyka się z Edwardem Mandellem Housem, doradcą prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona, prosząc go o wsparcie dla sprawy polskiej; House deklaruje pomoc i wstawiennictwo u Prezydenta

5 listopada 1916 – Niemcy i Austro-Węgry, chcąc pozyskać przychylność Polaków w przedłużającej się wojnie, ogłaszają proklamację, w której obiecują powstanie zależnego od nich Królestwa Polskiego

11 stycznia 1917 – Ignacy Jan Paderewski w memoriale dla prezydenta Woodrowa Wilsona: Zło rodzi zło. Zbrodnia rozbiorów Polski okazała się zgubna dla Europy i jej ludów. Zniszczyła ona równowagę sił politycznych w starym świecie. Ustanowiła i usankcjonowała system politycznego, gospodarczego i religijnego ucisku mniejszych narodów, stworzyła atmosferę zbrodni, która panuje w Europie od 142 lat i która, jak się wydaje, sięgnęła teraz szczytu. W interesie ludzkości, dla dobra wolności i sprawiedliwości, sprawa polska musi być rozwiązana przez odbudowę całego państwa polskiego.

15 sierpnia 1917 – w Paryżu powstaje Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele – organizacja polityczna, z czasem uznana przez najważniejsze państwa ententy za oficjalne przedstawicielstwo Polaków na Zachodzie

8 stycznia 1918 – Prezydent Woodrow Wilson przedstawia przed Kongresem USA program pokojowy złożony z czternastu głównych punktów; dla sprawy polskiej najważniejszy jest punkt trzynasty: Należy stworzyć niezawisłe państwo polskie, które powinno obejmować terytoria zamieszkane przez ludność bezsprzecznie polską, któremu należy zapewnić swobodny i bezpieczny dostęp do morza i którego niezawisłość polityczną i gospodarczą oraz integralność terytorialną należy zagwarantować paktem międzynarodowym. Sprawa niepodległości Polski – dotychczas marginalizowana – nie tylko pozyskuje potężnych sojuszników, ale też zostaje umiędzynarodowiona, stając się jednym z warunków przyszłego pokoju.

(Na zdjęciach:

  1. Prezydent USA Woodrow Wilson przemawia w Kongresie. Fot. Library of Congress
  2. Prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson. Fot. Library of Congress

www.nieskonczenieniepodlegla.pl

www.karta.org.pl