21 postulatów

Wypracowana przez KSS „KOR” metoda walki strajkowej wprowadzona zostaje w życie. Już w lipcu 1980, głównie na Lubelszczyźnie, strajki przeciw podwyżce cen żywności prowadzą do negocjacji z władzą i podpisywania porozumień. 14 sierpnia rusza Stocznia Gdańska, w której po dwóch dniach strajk zyskuje charakter solidarnościowego i rozszerza się na cały kraj. Ustalona w Gdańsku lista 21 postulatów, aprobowana powszechnie, staje się narzędziem walki także tam, gdzie nie ma opozycji.

W roli lidera buntu ogólnopolskiego, Lech Wałęsa ogłasza 31 sierpnia porozumienie z władzą. Powstaje niezależny związek zawodowy, zarejestrowany w listopadzie – NSZZ „Solidarność” zyskuje po kilku miesiącach ponad 9 milionów członków. Gdy w marcu 1981 dochodzi do ostrego konfliktu z partią, w strajku ostrzegawczym zamiera cały kraj. Zawarty kompromis odbiera z czasem Związkowi moc sprawczą.

31 sierpnia 1980 – w sali BHP Stoczni Gdańskiej zostaje podpisane porozumienie pomiędzy komitetem strajkowym (reprezentującym ponad 700 zakładów pracy) oraz przedstawicielami władzy. Pozwala ono na zarejestrowanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W krótkim czasie do „Solidarności” dołącza około 10 milionów osób.

Czesław Bielecki (członek PPN i NSZZ „Solidarność”) w „Kulturze” paryskiej:

Parę dni temu I sekretarz trzymilionowej PZPR Stanisław Kania spotkał się z przywódcą dziewięciomilionowych Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych „Solidarność” Lechem Wałęsą. 10 listopada, na dwa dni przed zapowiedzianym generalnym strajkiem okupacyjnym w całej Polsce, Sąd Najwyższy zarejestrował „Solidarność” bez zmian w statucie. Pokonaliśmy w ten sposób już drugi próg w tym pracowitym i trudnym powrocie ze świata komunistycznej fikcji do świata komunistycznej rzeczywistości. [- -]

To, co się stało i to, co się dzieje partia opatrzyła okrągłą formułą „umowy społecznej”. W terminie tym kryje się uznanie podstawowego faktu, że istnieją w Polsce dwie strony i to stanowi już pierwszy decydujący cios dla partyjnej nowomowy. (Warszawa, koniec listopada 1980)

27 marca 1981 – po pobiciu trzech związkowców przez milicję NSZZ „Solidarność” przeprowadza czterogodzinny powszechny strajk ostrzegawczy w całym kraju.

Teresa Konarska (mieszkanka Warszawy) w dzienniku:

Właśnie toczą się rozmowy Wałęsa – [wicepremier Mieczysław] Rakowski. Boże! Żeby się to jakoś polubownie załatwiło! Od tego teraz zależy wszystko. Jeżeli nie dojdą do porozumienia – to strajk generalny. I wtedy, być może… czołgi sowieckie! Nieszczęście ostateczne. Finis Poloniae. Daj Boże, żeby się dogadali! (Warszawa, 22 marca 1981)

Karol Modzelewski (rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej):

Ludzie szli na ten strajk ponurzy, tak jak się idzie na wojnę domową. To nie byli ochotnicy, to nie byli żołnierze. To byli zwykli cywile. Szli zdeterminowani, ale ponurzy. I to, co powiedzieli Wałęsa i Gwiazda w telewizji [o podpisaniu porozumienia], przyjęli z ogromnym westchnieniem ulgi. To westchnienie było słychać w całym kraju. (Wrocław, 30 marca 1981)

[Na zdjęciach:

1. Gdańsk, 16-31 sierpnia 1980. Napisy na murze Stoczni Gdańskiej im. Lenina podczas strajku. Fot. Ośrodek KARTA.

2. Gdańsk, 14-31 sierpnia 1980. Strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Fot. Ośrodek KARTA.

3. Gdańsk, 14-31 sierpnia 1980. Transparenty z hasłami strajkujących wywieszone na murze Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Fot. Ośrodek KARTA.

4. Gdańsk, 14-31 sierpnia 1980. Krzyż przed bramą Stoczni Gdańskiej im. Lenina podczas strajku. Fot. Ośrodek KARTA.

5. – 6. Gdańsk, 17-31 sierpnia 1980. Tablice z postulatami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego zawieszone przy Bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Fot. Ośrodek KARTA.

7. Bydgoszcz, 16-18 marca 1981. Tłum zgromadzony przed siedzibą Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego podczas tzw. wydarzeń marcowych. Fot. Kolekcja Independent Polish Agency / Ośrodek KARTA.

8. Plakat wydany przez NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze po wydarzeniach, jakie miały miejsce 19 marca 1981 podczas sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Fot. Ośrodek KARTA.

9. Plakat wzywający do ogólnopolskiego strajku ostrzegawczego zaplanowanego przez NSZZ „Solidarność” na 27 marca 1981 roku. Fot. Ośrodek KARTA.]

www.nieskonczenieniepodlegla.pl

www.karta.org.pl