Racje Wersalu

Niemcy podpisują traktat pokojowy, uznając na swoim wschodzie polskie państwo, lecz zgodę na linię graniczną przyjmują za zabieg taktyczny, tymczasowy, wymagający radykalnej rewizji w przyszłości. Alianci, zaakceptowawszy zasadnicze postulaty Polski na zachodzie, nie aprobują polityki wschodniej polskich władz, kwestionując ich roszczenia wobec sąsiedzkich narodów. Jednocześnie z finałem konferencji w Wersalu, kończą się w Galicji Wschodniej walki z Ukraińcami – Polacy zwyciężają. Pokój, ustanowiony przez konferencję międzynarodową, nie jest docelowy dla żadnego z krajów na Wschodzie. Niejasny status Rosji (trwa wojna domowa), Białorusi, Ukrainy, Litwy… – czyni z postulatu odbudowy polskich Kresów, jako warunku stabilizacji Rzeczpospolitej, zapowiedź wojenną. Polska nie jest też pewna wywiązania się Niemiec z ustaleń traktatu. A jednak jej niepodległość zostaje potwierdzona.

18 stycznia 1919 – rozpoczyna się paryska konferencja pokojowa.

28 czerwca 1919 – Roman Dmowski oraz Ignacy Jan Paderewski podpisują traktat wersalski. Polska otrzymuje Poznańskie oraz znaczną część Prus Królewskich, o przynależności państwowej Warmii, Mazur i Górnego Śląska mają rozstrzygnąć plebiscyty. Zostaje utworzone Wolne Miasto Gdańsk. Traktat nie reguluje kwestii wschodniej granicy Polski.

30 lipca 1919 – w Sejmie Ustawodawczym trwa debata nad ratyfikacją traktatu wersalskiego;

Premier Ignacy Jan Paderewski podczas debaty:

Ojczyzna nasza wolna nareszcie! Traktat pokojowy, podpisany przez Niemców, uznał niepodległość Polski, główne sprzymierzone i stowarzyszone mocarstwa stwierdziły ją uroczyście. Jeśli plebiscyt na Warmii, w Prusach Książęcych i na Górnym Śląsku na naszą wypadnie korzyść, to odzyskamy znaczny szmat macierzystej ziemi [- -]. Dziś już śmiało rzec można, że tam na zachodzie stanęła pokaźna i piękna część państwowego gmachu Polski, stanęła mocno, na prawnych podstawach, uznana przez wszystkie ludy i narody, przez wszystkie największe świata potęgi. (brawa, głos: A gdzie jest Gdańsk?) [- -]. Interes naszego narodu wymaga, ażeby tam, na zachodzie, było nas Polaków jak najwięcej, a Niemców jak najmniej. [- -]. Pomówmy otwarcie. Aliantom nie pomogliśmy wiele, [- -] a jednak żądamy, ażeby oni gównie o nas myśleli, nami się zajmowali, najkorzystniej nasze tylko załatwiali sprawy. [- -] Ocknijcie się, otrząśnijcie, bo w całym długim szeregu dnia piękniejszego, sławniejszego, wiekopomniejszego nie ma, daty szczęśliwszej, piękniejszej i płodniejszej niż dzień 28 czerwca 1919. (brawa i oklaski) [- -]. Czekają nas wielkie przeciwieństwa i ciężkie trudy. Od dalszego układu pokojowego, a poniekąd od szybkiego zwycięstwa polskiego oręża losy kresów wschodnich i wielkość Polski zależeć będzie. Powiedzmy jednakże sobie śmiało i otwarcie, że siła, zdrowie i trwałość Rzeczpospolitej tylko od nas samych zależą (brawa i oklaski).

21 stycznia 1920 – kończy się paryska konferencja pokojowa.

(Na zdjęciach:

  1. Paryż, 28 czerwca 1919. Przedstawiciele państw ententy po podpisaniu traktatu pokojowego: prezydent USA Woodrow Wilson (1. z lewej), premier Francji Georges Clemenceau (w środku), minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Arthur James Balfour (2. z prawej). Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
  2. Paryż, 28 czerwca 1919. Delegaci państw zgromadzeni w Galerii Zwierciadlanej w Pałacu wersalskim na uroczyste podpisanie traktatu pokojowego. Poniżej: Pierwsze dwie strony traktatu z podpisami. Fot. Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie, LC-DIG-ppmsca-07634)

www.nieskonczenieniepodlegla.pl

www.karta.org.pl

Na granicach II Rzeczypospolitej:

Korbielów, 1925 r. Przejście graniczne na granicy polsko-czechosłowackiej. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Kolibki, 1927 r. Posterunek Straży Granicznej na granicy Polski i Wolnego Miasta Gdańska. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Słup graniczny koło Piaśnicy na granicy polsko-niemieckiej. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Słup graniczny na granicy pomiędzy Polską i Wolnym Miastem Gdańskiem. Fot. Biblioteka Narodowa

 

Mapa przedstawiająca granice ustalone w traktacie wersalskim. Fot. Biblioteka Narodowa

www.nieskonczenieniepodlegla.pl

www.karta.org.pl