W ostatnich miesiącach ukazały się na rynku wydawniczym nowe publikacje, które poszerzają i uzupełniają wiedzę na temat historii szeroko rozumianej ziemi wadowickiej. Szeroko, bo książki traktują zarówno o księstwach oświęcimskim i zatorskim, więc o strukturach państwowych w ramach których Wadowice funkcjonowały do XVI wieku, jak i o kolei kalwaryjskiej, między innymi w czasach galicyjskich gdy miasto były siedzibą władz rozległego powiatu. Publikacje te zasługują na uwagę także przez wzgląd na fakt, że wśród autorów są naukowcy blisko związani z redakcją „Wadovianów” – wśród nich dr Krzysztof Koźbiał i dr Konrad Meus.
Staraniem Gminnej Biblioteki Publicznej w Brzeźnicy i dzięki funduszom unijnym wydana została książka pod redakcją prof. Nowakowskiego Zarys dziejów gminy Brzeźnica i Doliny Karpia. W prezentowanej publikacji – pisze w Słowie wstępnym redaktor – znajduje się pięć artykułów prezentujących różne tematy z obszaru dawnej i bardziej współczesnej historii ówczesnych księstw, z położeniem akcentu na sprawy Brzeźnicy i najbliższych okolic. [- -] Publikację otwiera artykuł autorstwa Andrzeja Nowakowskiego, który przed 25 laty, w 1989 r., habilitował się na Wydziale Prawa i Administracji UJ z zakresu ustroju i prawa obu księstw. W swoim artykule, nawiązując do treści rozprawy habilitacyjnej, ukazuje krok po kroku postępujący mimo licznych trudności proces zbliżania się obu księstw do do Korony Polskiej, zarówno w kontekście wewnętrznym, jak również międzynarodowym (na tle stosunków polsko – czeskich). W następnym artykule Krzysztof Koźbiał, również specjalizujący się w tematyce ośięcimsko-zatorskiej, przedstawia osadnictwo oraz infrastrukturę komunikacyjną na obszarze obu księstw w epoce przedrozbiorowej. Grzegorz Wnętrzak, zajmujący się historią Kościoła, omawia rozwój kościelnych struktur (parafii, ich filii i dekanatów) na obszarze księstw, ze szczególnym uwzględnieniem dzisiejszej gminy Brzeźnica. Natomiast Konrad Meus, historyk specjalizujący się w problematyce galicyjskiej, omawia całokształt dziejów Brzeźnicy pod rządami Austrii (1772-1918), charakteryzują rozwój wsi w dobie autonomicznej po 1860 r., w tym także w zakresie życia społeczno-kulturalnego. Opisuje ponadto codzienność i problemy mieszkańców w przededniu Wielkiej Wojny (1914-1918) oraz podczas jej trwania, a także odradzanie się niepodległego państwa polskiego na tym obszarze pw 1918 r. Końcowy obszerny artykuł napisany przez historyka oświaty Józef Brynkusa prezentuje bujny rozwój dziedzin oświatowych w gminie brzeźnickiej w XX wieku (od okresu międzywojennego dwudziestolecia poprzez okupację niemiecką do początków do Polski Ludowej).
Zarys dziejów gminy Brzeźnica i Doliny Karpia. W 450-rocznicę inkorporacji księstw oświęcimskiego i zatorskiego do Polski (1564-2014), red. A. Nowakowski, Brzeźnica – Kraków 2014, s. 134
oprawa miękka, format 24 cm x 17 cm
Artykuły
Andrzej Nowakowski, Słowo wstępne
Andrzej Nowakowski, Ogólny zarys historyczny księstw oświęcimskiego i zatorskiego oraz etapy ich zbliżenia do Polski (w aspekcie prawnohistorycznym)
Krzysztof Koźbiał, Osadnictwo oraz trakty komunikacyjne na obszarze księstw oświęcimskiego i zatorskiego
Grzegorz Wnętrzak, Parafie i kościoły na terenie ziemi brzeźnickiej. Zarys dziejów sieci parafialnej
Konrad Meus, Brzeźnica w okresie porozbiorowym (1772-1918). Wybrane zagadnienia
Józef Brynkus, Szkolnictwo na ziemi brzeźnickiej w okresie Drugiej Rzeczypospolitej (do 1945 r.). Zarys problematyki
———-
Zarys dziejów kolei w Kalwarii Zebrzydowskiej na tle dziejów kolei galicyjskiej i małopolskiej. W 130-lecie doprowadzenia kolei do Kalwarii (1884-2014) autorstwa prof. dr. hab. Andrzeja Nowakowskiego to kolejna monografia kolejnictwa w jego naukowym dorobku. Recenzent tej pracy dr hab. Józef Brynkus napisał o autorze, że [- -] udoskonalił sobie własny warsztat badawczy, który śmiało może być traktowany jako wzorcowy dla badaczy zajmujących się problematyką monograficzną. I faktycznie. Po książkach Z dziejów wadowickiej kolei (1887-1999) (Wadowice 1999), Zarys dziejów kolei w Andrychowie (1887-2000) (Wadowice 2000) oraz Zarys dziejów kolei w regionie nadwiślańskim Spytkowice – Brzeźnica (1884-2000). Przyczynek do dziejów powiatu wadowickiego (Wadowice 2001) prof. Nowakowski zajął się historią kolei w Kalwarii Zebrzydowskiej. Niewielki węzeł kolejowy, powstały w tym mieście w 1888 roku, przedstawia autor na szerokim tle dziejów kolei galicyjskiej a później małopolskiej (po rok 2014). Wiele miejsca poświęcił okresowi okupacji, w tym tragedii kolejowej w Barwałdzie w listopadzie 1944 roku.
A. Nowakowski, Zarys dziejów kolei w Kalwarii Zebrzydowskiej na tle dziejów kolei galicyjskiej i małopolskiej. W 130-lecie doprowadzenia kolei do Kalwarii (1884-2014), Rzeszów 2014, s. 176
oprawa miękka, format 23,5 cm x 16,5 cm
