Siedemdziesiąt cztery lata temu, 18 lipca 1944 r. w godzinach popołudniowych żołnierze z dowodzonego przez gen. Władysława Andersa 2. Korpusu Polskiego wkroczyli do Ankony. Zdobycie tego adriatyckiego portu umożliwiło dalsze operacje militarne przeciwko Niemcom we Włoszech, ale przede wszystkim było samodzielną operacją zrealizowaną przez polską armię, która miała za sobą niedawne zwycięstwo pod Monte Cassino. Plan zdobycia Ankony opracował sztab gen. Andersa, któremu w jego realizacji podlegały jednostki brytyjskie (7 pułk huzarów) i włoskie (2 Brygada).
Zanim doszło do walk o samą Ankonę oddziały 2 Korpusu Polskiego prowadziły pościg za wycofującą się niemiecką 278 Dywizją Piechoty zdobywając kolejno: Loreto, Recanati, Castelfidardo i Osimo. W trwających na przełomie czerwca i lipca 1944 r. walkach z Niemcami główną rolę odegrały 3 Dywizja Strzelców Karpackich gen. Bronisława Ducha i 5 Kresowa Dywizja Piechoty gen. Nikodema Sulika. Piechotę wspierała 2 Brygada Pancerna gen. Bronisława Rakowskiego.
Włoska epopeja polskich żołnierzy rozpoczęła się w grudniu 1943 r. Jednostki 2 Korpusu Polskiego walczyły o Monte Cassino i Piedimonte, nad Adriatykiem i w Apeninach. kończąc swój bojowy szlak zdobyciem Bolonii w kwietniu 1945 r.
Wśród żołnierzy 2 Korpusu byli również mieszkańcy przedwojennego powiatu wadowickiego, żołnierze 12 pułku piechoty oraz uczniowie i absolwenci wadowickiego gimnazjum. Korzystając z okazji rocznicy zdobycia Ankony chcemy przypomnieć nazwiska tych, którzy walczyli w kampanii włoskiej 1943 – 1945. Tych którym dane było przeżyć wojnę oraz Tych, którym w Italii przyszło umrzeć.
Maksymilian Babiński (1914 – 1986), urodzony w Wieprzu, starszy strzelec, kierowca w 18. Lwowskim Batalionie Strzelców (7 Lwowski BP), uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 20.06.1986 r. w Andrychowie.
Władysław Zbigniew Balon (1917 – 1996), urodzony w Białej, absolwent gimnazjum w Wadowicach (1935 r.), w okresie walk we Włoszech w stopniu porucznika, 4. Pułk Pancerny „Skorpion” (2 Warszawska Brygada Pancerna) – walczył pod Monte Cassino, nad Adriatykiem, w Apeninach i w bitwie o Bolonię, odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, w 1990 r. awansowany do stopnia majora WP, zmarł 27.09.1996 r. w Londynie. Na łamach rocznika „Wadoviana” ukazały się jego wspomnienia i poezje.
Antoni Byrski (1912 – 1944), urodzony w Kaczynie, starszy strzelec, zginął 17.05.1944 r. pod Monte Cassino.
Benedykt Chmiel (1919 – 1988), urodzony w Andrychowie, podporucznik, komandos 2 Brygada Pancerna, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 25.08.1988 r. w USA.
Adam Chrapkiewicz (1914 – 1983), urodzony w Sułkowicach, major, oficer sztabowy w 3 Dywizji Strzelców Karpackich, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, zmarł w Wielkiej Brytanii.
Tadeusz Czupryński (1920 – 1944), urodzony w Zatorze, absolwent gimnazjum w Wadowicach (1938 r., klasa Karola Wojtyły), podporucznik, 11 Pułk Artylerii Ciężkiej, zginął 31.07.1944 r., pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Józef Drożdż (1916 – 1946), urodzony w Palczy, saper, 2 Warszawska Dywizja Pancerna, zmarł 2 (3 ?).05.1946 r., pochowany na cmentarzu polskim w Bolonii.
Kazimierz Dzięciołowski (1922 – 1944), urodzony w Spytkowicach, podporucznik, zginął 1.09.1944 r., pochowany na cmentarzu w Bolonii.
Beniamin Frosztęga (1910 – 1944), urodzony w Izdebniku, plutonowy, działonowy w 5 baterii 2 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej, zginął 18.05.1944 r. pod Monte Cassino („rażony odłamkami eksplodującego własnego pocisku”).
Stefan (Szczepan) Gąsiorek (1894 – 1945), ksiądz, urodzony w Koszarawie, absolwent wadowickiego gimnazjum (1913 r.), kapelan 5 Polowego Szpitala Ewakuacyjnego, zginął 11.09.1945 r. w wypadku samochodowym, pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Marian Goch (1919 – ?), urodzony w Andrychowie, kapral, 6 batalion 3 Dywizji Strzelców Karpackich, uczestnik bitwy o Monte Cassino, zmarł w Argentynie.
Franciszek Gustafiak (1911 – 1972), urodzony w Andrychowie, kierowca, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 23.09.1972 r. w Andrychowie.
Feliks Jazurek (1910 – 1989), urodzony w Siedlcach, mąż Janiny Pitułej z Wadowic, dowódca plutonu łączności, ciężko ranny w bitwie pod Monte Cassino, zmarł 16.04.1989 r. w Andrychowie.
Władysław Jończy (1900 – 1975), urodzony w Wieprzu, strzelec, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 19.12.1975 r. w Zagórniku.
Jan Kasperek (1906 – 1985), urodzony w Wieprzu, dowódca drużyny samochodowej w 5. Kresowej Dywizji Piechoty, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 14.06.1985 r. w Andrychowie.
Jerzy Kluger (1921 – 2011), urodzony w Krakowie, absolwent wadowickiego gimnazjum (1938 r., klasa Karola Wojtyły), kapitan artylerii, Pierwszy Pułk Pomiarów Artyleryjskich, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 13.12.2011 w Rzymie.
Antoni Kostka (1916 – 1995), urodzony w Andrychowie, plutonowy, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 3.02.1995 r. w Warszawie (pochowany w Andrychowie).
Franciszek Marek (1900 – 1991), urodzony w Sułkowicach, żołnierz 2 Korpusu, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 9.03.1991 r. w Kanadzie.
Stefan Marszałek (1909 – 1945), urodzony w Izdebniku, plutonowy, 3 Batalion Saperów, zmarł 31.07.1945 r., pochowany na cmentarzu polskim w Bolonii.
Stanisław Maślona (1897 – 1946), urodzony w Ryczowie, kapral, zmarł 28.03.1946 r., pochowany na cmentarzu polskim w Casamassima/Apulia.
Jan Matuszkiewicz (1923 – 1944), urodzony w Andrychowie, kapral, 2 batalion 3. Dywizji Strzelców Karpackich, zginął 5.07.1944 r. pod Osimo, pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Julian Mikołajczyk (1920 – 1944), urodzony w Śleszowicach, starszy ułan, zginął 17.05.1944 r. pod Monte Cassino.
Józef Miodoński (1918 – ?), urodzony w Krakowie, plutonowy, 5 Kresowa Dywizja Piechoty, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 15.07.?.
Jan Morek (1908 – 1944), urodzony w Przytkowicach, strzelec, zginął 27.08.1944 r., pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Józef Moskała (1904 – 1959), urodzony w Barwałdzie Średnim, kapral, pod Monte Cassino w 386. plutonie łączności, zmarł 23.08.1959 r. w Rzykach.
Franciszek Niedziółka (1914 – 1980), urodzony w Roczynach, podporucznik, 3 Dywizja Strzelców Karpackich, odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, zmarł 14.07.1980 r. w Kanadzie.
Franciszek Pająk (1905 – 1990), urodzony w Roczynach, plutonowy, 2 batalion 1 Brygady Strzelców Karpackich (3 DSK), uczestnik bitwy pod Monte Cassino, zmarł 1.04.1990 r. w Andrychowie.
Michał Pieczara (1906 – 1944), urodzony w Zatorze, plutonowy, zginął 17.05.1944 r. pod Monte Cassino.
Jan Pikoń (1913 – 1992), urodzony w Roczynach, 18 Lwowski Batalion Strzelców (7 Lwowski BP), wzięty do niewoli podczas krwawych walk o wzgórze „Widmo” pod Monte Cassino, wyzwolony przez Amerykanów, zmarł 7.04.1992 r. w Roczynach.
Jan Powroźnik (1916 – 1991), urodzony w Andrychowie, porucznik, 2 Korpus, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, odznaczony orderem Virtuti Militari, zmarł 11.10.1991 r. w Wielkiej Brytanii.
Bronisław Praciak (1923 – 1995), urodzony w Andrychowie, kapral, uczestnik bitwy pod Monte Cassino – szczególnie zasłużony w walkach o wzgórze „593”, odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy, zmarł 5.01.1995 r. w Australii.
Jan Ramenda (1908 – 1944), urodzony w Choczni, starszy strzelec, zginął 15.03.1944 r. pod Monte Cassino.
Stanisław Smaza (1901 – 1944), urodzony w Zagórniku, starszy sierżant, 17 Lwowski Batalion Strzelców (7 Lwowska BP), zginął 17.05.1944 r. pod Monte Cassino podczas walk o wzgórze San Angelo, pochowany na cmentarzu polskim na Monte Cassino.
Tadeusz Starzyk (1912 – 1944), urodzony w Ponikwi, uczeń wadowickiego gimnazjum w latach 1924 – 1932, podporucznik, 3 Batalion Strzelców, zginął 18.11.1944 r., pochowany na cmentarzu Bolonii.
Ludomir Mieczysław Tarkowski (1897 – 1944), urodzony w Działoszycach, komendant powiatowego PW w Wadowicach, major, zginął 22.05.1944 r. pod Monte Cassino, pochowany na polskim cmentarzu na Monte Cassino.
Włodzimierz Wcisło (1919 – 1944), urodzony w Choczni, strzelec, zginął 29.8.1944 r. w pożarze samochodu w Ankonie, pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Wyrobisz Julian (1914 – 1944), urodzony w Wadowicach, kapral, 18 Lwowski Batalion Strzelców (7 Lwowska BP), zginął 29.08.1944 r., pochowany na cmentarzu polskim w Loreto.
Antoni Zacny (1896 – 1967), urodzony w Nidku, starszy sierżant, kompania sanitarna, uczestnik walk o Monte Cassino, zmarł 23.02.1967 r. w Nidku.
Julian Zawiła (1908 – 1944), urodzony w Jaroszowicach, kapral, zginął 12.05.1944 r. pod Monte Cassino.
Cześć Ich Pamięci!
Na zdjęciu: kpt. Anastazy Łukianiec z Samodzielnej 2. Brygady Pancernej na tle Ankony i zatoki (lipiec 1944 r.), Archiwum Fotograficzne Tadeusza Szumańskiego; Zbiory NAC
(Marcin Witkowski)
