Pobierz w PDF
Author:
Michał Żmuda
independent researcher
Abstract:
The Second World War in memories a Jew from Wadowice
The article is a summary of the knowledge so far about the war fate of Jerzy Kluger, a Jew from Wadowice, the son of the last president of the Wadowice Jewish community and a school friend of Karol Wojtyła. The fate of Kluger in 1939-1945, who finally reached Rome via the Soviet Union, Central Asia and the Middle East, was presented against the broader background of the events of World War II.
Key words:
Jerzy Kluger, Wilhelm Kluger, Soviet Union, Middle East, Second World War, soviet deportations
Pages:
130 – 141
Bibliography:
Boćkowski D., Deportacje ludności polskiej w głąb ZSRS (1939-1941), „Biuletyn IPN”, 2011, nr 1-2.
Boćkowski D., Czas nadziei. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR i opieka nad nimi placówek polskich w latach 1940-1943, Warszawa 1999.
Brzoza Cz., Polska w czasach niepodległości i drugiej wojny światowej, 1918-1945, Wielka Historia Polski, t. 9, Kraków 2003.
Cehak W., Bez retuszu. Więzień czerwonego terroru, Poznań 2012.
Chrobaczyński J., „nie okrył się niesławą naród polski”. Społeczne aspekty września 1939 roku, Kraków 2002.
Chwalba A., Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1939-1945, t. 5, Kraków 2002.
Drewnowski J., Cynga. Wspomnienia z łagrów Północy 1940-1944, Warszawa 1989.
Davies N., Szlak nadziei. Armia Andersa. Marsz przez trzy kontynenty, tłum. A. Zych i I. Zych, Warszawa 2015.
Fryś A., Putek T., Początki Fabryki Braci Czeczowiczka w świetle zachowanych dokumentów, część 1 i 2, „Nowiny Andrychowskie”, 2014, nr 6 (282), s. 38-39 i nr 7 (283), s. 34-36.
Fryś A., Putek T., Rusin D., Andrychów – historia lnem tkana. W 250. rocznicę nadania praw miejskich, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2016, nr 19, s. 7-46.
Generał broni Władysław Anders. Wybór pism i rozkazów, red. B. Polak, Warszawa 2009.
Hermanowicz MIC J., Przeżyłem sowieckie łagry. Wspomnienia, Warszawa 2014.
Iwańska K., Dzieje i kultura Żydów w Wadowicach w latach 1864-1945, Kraków 2016.
Iwańska K., Rozwój osadnictwa żydowskiego w Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2005, nr 9, s. 5-10.
Kluger J., Di Simone G., Papież i ja. O tym, jak długoletnia przyjaźń miedzy polskim Żydem i papieżem Janem Pawłem II przyczyniła się do poprawy stosunków żydowsko-chrześcijańskich, tłum. P. Borkowski, Warszawa 2013.
Kubalski E., Niemcy w Krakowie. Dziennik 1.IX.1939 – 18.I.1945, Kraków-Budapeszt 2011.
Mierzwiński Z., Generała Władysława Andersa drogi do wolnej i niepodległej Polski, „Niepodległość i Pamięć”, 2007, t. 14, nr 2 (26), s. 105-111.
Nicieja S. S., Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych, t. 1, Opole 2012.
Parker M., Monte Cassino. Opowieść o najbardziej zaciętej bitwie II wojny światowej, tłum. R. Bartołd, Poznań 2005.
Sarner H., Zdobywcy Monte Cassino. Generał Anders i jego żołnierze, tłum. P. K. Domaradzki, Poznań 2006.
Silberklang D., Refleksje na temat losu Żydów w okupowanej Polsce 1939–1945, tłum. A. Matulewska, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2008, nr 1 (12), s. 113-126.
Studnicki G., Kto był kim w Wadowicach?, Wadowice 2004.
Svidercoschi G. F., List do przyjaciela Żyda, tłum. E. Karpińska, Wydawnictwo M, Kraków 1995.
Topolski A., Biez wodki. Moje wojenne przeżycia w Rosji, Poznań 2011.
Wańkowicz M., Bitwa o Monte Cassino, Warszawa 2009.
Wawer Z., Monte Cassino, Warszawa 2009.
Wojtaszak A., Armia Polska w ZSRR, „Zesłaniec. Pismo Rady Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków”, 2007, nr 37, s. 89-104.
Internet
Dzierżanowski M., Przyjaciel Jana Pawła II: W wadowickiej klasie mieliśmy dwóch antysemitów, „Wprost”, 2014, nr 17, https://www.wprost.pl/460489/przyjaciel-jana-pawla-ii-w-wadowickiej-klasie-mielismydwoch-antysemitow.html [dostęp: 28.10.2019].
Langer E., Jerzy Kluger, boyhood friend of Pope John Paul II, https://www.washingtonpost.com/local/
obituaries/jerzy-kluger-boyhood-friend-of-pope-john-paul-ii/2012/01/02/gIQAhxR2WP_story.
html [dostęp: 28.10.2019].
Martin D., Jerzy Kluger, John Paul’s Jewish Confidant, Dies at 90, https://www.nytimes.com/2012/01/08/
world/europe/jerzy-kluger-pope-john-paul-iis-jewish-confidant-dies-at-90.html [dostęp: 28.10.2019].
Rędzioch W., Jerzy Kluger w oczach żony, „Niedziela Ogólnopolska”, 2012, nr 5, https://www.niedziela.pl/artykul/96987/nd/Jerzy-Kluger-w-oczach-zony [dostęp: 28.10.2019].
Trębacz Z., Antysemityzm uniwersytecki w dwudziestoleciu międzywojennym, https://www.jhi.pl/uploads/attachment/file/1448/ZTrebacz_Antysemityzm-uniwersytecki.pdf [dostęp: 28.10.2019].
https://youtube.com/JrkRiFhex4U [dostęp: 28.10.2019].
