Pobierz w PDF
Author:
Zbigniew Babik
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Jagiellonian University in Kraków
ORCID: click here
Abstract
An attempt to assess the degree of effectiveness of assigning appellative and anthroponomical etymons to toponyms of the Wadowice district as confirmed in the late 1950s. Part two: onyms, unclear names, conclusions
The paper is the second part of a larger study aiming at characterizing toponyms of the Wadowice district (Małopolska Voivodeship, southern Poland), an area so far regarded as more densely populated only in late Middle Ages or later, on the basis of its etymons, both appellative and anthroponymical. Only names confirmed in the course of data collection in the late 1950s were taken into consideration. The main question to be answered is to what extent the procedures identifying etymons of geographical names currently used by toponomasticians can prove both effective and accurate. In this part of the study, attention was focused on contemporary surnames of the district and surroundings as potential etymons of toponyms characterized by certain formal properties as specified by former research (structures in -ówka, -owa, -(ow)izna etc.). These were subsequently confronted with surnames registered in the archivalia of the former Roman Catholic decanate of Wadowice between 1786 and 1939. The analysis makes it clear that the anthroponymic stock contained in these place names can be shown to be predominantly local, whereas complete repertories of localized Polish surnames available since the 90es of the former century should be welcomed (and constantly used) as invaluable and reliable basis for such research. Remarks concerning other types of toponyms were presented as well.
Key words:
toponomastics, toponyms of the Wadowice district, motivation by person names, surnames of southern Poland
Pages
7 – 29
Bibliography:
Maps
Galicja na józefińskiej mapie topograficznej (1779-1783), t. I, B, sekcje 1-30, skala 1 : 28 800, Kraków 2012.
Powiat Wadowice, województwo krakowskie, skala 1 : 25 000,Warszawa 1961 [mapa czteroarkuszowa].
Ziemia Oświęcimska. Mapa turystyczna, skala 1 : 50 000, wyd. 2, Kraków 2006.
Dictionaries and repertoires
Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII w., t. I-VI, red. A. Cieślikowa i in., Kraków 2007-2016.
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, t. I, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław etc. 1980.
Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. III: L-O, Kraków 1903.
Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych, https://www.geoportal.gov.pl/dane/panstwowy-rejestr-nazw-geograficznych.
Niepublikowany maszynopis „profesorski” pow. wadowickiego, w zbiorach IJP PAN [maszynopis wadowicki, mps]
Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku, t. I-VIII, wyd. K. Rymut, Kraków 2003 [publikacja na płycie CD; całość ma wspólną paginację].
Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. I-X, wyd. K. Rymut, Kraków 1992-1994.
Słownik prasłowiański, t. I-, red. F. Sławski, Wrocław etc. 1974.
Słownik staropolskich nazw osobowych, t. I-VII (suplement), red. W. Taszycki, potem M. Malec, Wrocław etc. 1965-1987.
Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, Warszawa 1963-1975 (cytowany [jako „tomik”] jest jedynie nr 16: Powiat wadowicki, Warszawa 1964).
Studies
Babik Z., Nazwy rzeczne zlewni Wieprzówki – komentarze do haseł zamieszczonych w „Hydronymia Europaea” 12, „Onomastica”, 2015, t. XLIX, s. 401-442.
Babik Z., Próba oceny skuteczności rozpoznawania etymonów apelatywnych i antroponimicznych w UN-owskich materiałach z powiatu wadowickiego. Część I: Wstęp, apelatywy, „Onomastica”, 2021, t. LXV, 1, s. 193-216.
Belchnerowska A., O klasyfikacji nazw terenowych, „Slavia Occidentalis”, 1991-1992, nr 48-49, s. 13-17.
Borek H., Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych, Opole 1984.
Hrabec S., Polskie apelatywa toponomastyczne, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 1968, t. XIV, s. 284–332.
Kolber T., Motywacja i struktura nazwisk dawnego dekanatu wadowickiego. Część I – analiza, Część II – słownik, Kraków 2008 [Niepublikowana rozprawa doktorska w repozytorium Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie].
Kornaszewski M., W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje, „Onomastica”, 1986, t. XXX, s. 5-15.
Laberschek J., Tunia K., Wyżga M. Pod Krakowem. Monografia historyczna gminy Michałowice, t. I: Do końca XVIII w., Kraków 2014.
Mrózek R., System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku, Katowice 1990.
Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, t. I-, red. K. Rymut i in., Kraków 1996.
Rajman J., Kościoły średniowiecznego Oświęcimia (do końca XVI w.), w: Oświęcim – miasto pogranicza, t. 2, red. B. Czwojdrak i in., Warszawa 2018, s. 343-390.
Rymut K., Gewässernamen im Flußgebiet der oberen Weichsel von der Quelle bis zu Soła und Przemsza, Stuttgart 1993, Hydronymia Europaea 9.
Rymut K., Rechte Zuflüsse zur Weichsel zwischen Soła und Dunajec, Stuttgart 1996, Hydronymia Europaea 12.
Rzetelska-Feleszko E., Wielkopolskie nazwy geograficzne z suf. -ica do końca XVI w. II. Nazwy terenowe i wodne, „Slavia Occidentalis”, 1978, nr 35 s. 35-67.
Widlarz E., Pochodzenie imion i nazwisk mieszkańców parafii Chocznia, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2002, nr 7, s. 53-72.
Wójcik U., Baza bud- w toponimii polskiej, „Onomastica”, 1991, t. XXXVI, s. 73-81.
Ziemierski M., Losy Adama Toryaniego (po 6 marca 1701-1756/57), syna rajcy krakowskiego Franciszka Toryaniego, w świetle jego testamentu i pośmiertnego inwentarza, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 2017, t. XXIII, s. 11-44.
