Pobierz w PDF
Author:
Przemysław Płonka
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Jagiellonian University in Kraków
ORCID: click here
Abstract
Jawornica or Jafornycia? Alternate Origin oronym from the Beskid Mały Mountains
In Poland many toponyms, in particular oronyms (names of mountains) is of volochian origin. One of the most frequent ethymologic roots in Poland is the name of sycamore three (Acer pseudoplatanus L.), namely derivatives of Polish “jawor”. Following prof. Janusz Rieger and his studies on Polish valachisms we try to question the common view that the oronym “Jawornica” near Andrychów comes from the name of the sycamore, instead trying to support the opinion that it may come from “Jafornycia” which is a derivate of Valachian “Jafar”/”Jafer” meaning the green, leafy stems of a popular forest shrublet of eatable berries (the blueberry). We support this view i.a. by comparing it to the ethymology of another oronym – “Leskowiec”, of a better documented history.
Key words:
Blueberry, Illyrians, Jawornica, Ojkonym, Oronym, Rotacism, Sycamore, Transhumance, Vallachian
Pages
133 – 151
Bibliography:
Articles
Milewski T., Nazwy z obszaru Polski podejrzane o pochodzenie wenetyjskie lub iliryjskie, „Slavia Antiqua”, 1964, t. XI, s. 37-86.
Olszański Z.A., Wołosi – zapomniany lud Bałkanów, „Płaj”, 2000, t. 21, s. 73-90.
Rieger J., O kilku zapożyczeniach rumuńskich w gwarach zachodnioukraińskich Karpat i Podkarpacia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, 1979, z. 61, s. 83-96.
Sosnowski K., Beskid Mały, „Wierchy”, 1925, R. III, s.1-504.
Warchoł S., Polskie oronimy z formantami -ica, -ka typu Świnica, Śnieżka, „Österreichische Namtrenforschung”, Jg. 27, Heft 1-2, s. 115-127.
Ludy i języki świata. Leksykon, red. K. Damm, A. Mikusińska, Warszawa 2000.
Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984.
Staszewski J., Mały słownik. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Warszawa 1969.
Truś R., Beskid Mały. Przewodnik, Pruszków 2020.
Oral information
Netography
Augustyn B., Mitologia celtycka – kult drzew, Szuflada.net, http://szuflada.net/mitologia-celtycka-kult–drzew/ [dostęp: 9 I 2022].
http://urlm.de/www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp: 30 XI 2022].
Krukar W., Przyczynek nazewniczy do historii osadnictwa dorzecza górnego Sanu, https://web.archive.
org/web/20130921055010/http://www.biblioteka.sanok.pl/www/pdf/przyczynek.pdf [dostęp: 20 XI 2021].
Nasza Historia, https://naszahistoria.pl/skad-pochodza-gorale-inwazja-wolochow-zmienila-historiepolskich-gor/ar/12701192 [dostęp: 19 XII 2021].
Oczko A., Wołoski karpatyzm leksykalny a terminologia pasterska, https://vlachs-project.eu/data/uploads/monografia/anna-oczko-wooski-karpatyzm-leksykalny-a-terminologia-pasterska.pdf [dostęp: 15 XII 2021].
Serwis tatrzański. Wielka encyklopedia tatrzańska internetowa, https://z-ne.pl/t,haslo,1866,jafer.html [dostęp: 20 XI 2021].
Załącznik do obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. (poz. 2360), http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2019.pdf, s. 689-692 [dostęp: 8 I 2022].
http://parafiatarganice.pl/parafia/historia-targanic/ [dostęp: 11.06.2022].
http://porozumieniekarpackie.ekopsychologia.pl/116,a,nazwy-terenowe-bieszczadow-zachodnich-ibeskidu-niskiego.htm [dostęp: 22 III 2022].
http://www.beskidmaly.pl/jawornica [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskidmaly.pl/gron-jana-pawla-ii [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskidmaly.pl/leskowiec [dostęp: 12 VII 2022].
http://www.jawornica.pl/jawornica/ [dostęp: 21 V 2022].
http://www.planetagor.pl/places/application/PlaceView.php?ID=5101 [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskid-maly.pl/szczyty/ [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskid-maly.pl/szczyty/gron-jana-pawla2/ [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskid-maly.pl/szczyty/jaworzyna/ [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskid-maly.pl/szczyty/jaworzyna2/ [dostęp: 11 VI 2022].
http://www.beskid-maly.pl/szczyty/lamana-skala/ [dostęp: 11 VI 2022].
https://en.wikipedia.org/wiki/Leskovec [dostęp: 9 VIII 2022].
https://geographic.org/geographic_names/name.php?uni=-157489&fid=283&c=albania [dostęp 1 VIII 2022].
https://parafialewin.pl/jawornica/ [dostęp: 11 VI 2022].
https://pl.glosbe.com/ [dostęp: 22 I 2022].
https://www.sredniawski.pl/geografia-przedmioty-95/1160-mapy-konturowe [dostęp: 26 X 2021].
https://www.beskidsadecki.eu/index.php?id=szczyty_sadecki&sk=Jaworzyca [dostęp: 21 V 2022].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jawornica [dostęp: 11 VI 2022].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaworzyna#Szczyty [dostęp: 11 VI 2022].
https://pl.wikipedia.org/wiki/Prze%C5%82%C4%99cz_Jaworzyce [dostęp: 21 V 2022].
https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazwy_geograficzne_pochodzenia_wo%C5%82oskiego&oldid=63921163 [dostęp: 20 XI 2021].
https://sjp.pwn.pl/slowniki/iliryzm.html [dostęp 8 V 2022].
Monographs
Bednarczuk L., Grupa tracko-dacka, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
Bednarczuk L., Język albański, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
Bednarczuk L., Język Ilirów bałkańskich, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
Czekalski T., Hauziński J., Leśny J., Historia Albanii, Wrocław 2009.
Danow Ch., Trakowie, Warszawa 1967.
Demel J., Historia Rumunii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Gąssowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987.
Kartki z dziejów Jaworzna. Część II. Nazwy miejscowe Jaworzna, red. Cz. Kempiński, Jaworzno 1985.
Musiał M., Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym, Andrychów 2010.
Pająkowski W., Ilirowie, Poznań 1981.
Pawłowski B., Szata roślinna gór polskich, w: W. Szafer, K. Zarzycki, Szata roślinna Polski, t. II, Warszawa 1972, s. 1-333.
Siemionow A., Ziemia Wadowicka. Monografia turystyczno-krajoznawcza, Wadowice 1984.
Sources
Załącznik do obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. (poz. 2360), http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2019.pdf [dostęp: 8 I 2022].
