Pobierz w PDF
Author:
Mirosław Aleksander Płonka
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Instytut Historii i Archiwistyki
Pedagogical University of Krakow Institute of History and Archival Studies
ORCID: click here
e-mail: miroslaw.plonka@up.krakow.pl
Abstract
The estate in Stryszów in 1786
The estate in Stryszów covered the central part of the village, stretching from the border with Marcówka to the borderline with Barwałd. Due to changes in the 20th century, especially the parcelling after World War II, its appearance and the sense of the private village of Stryszów were completely blurred. In 1786, this locality belonged to Piotr Dembiński. Unfortunately, both his person and the layout and characteristics of the estate are known only from single sources. Therefore, the author undertook an analysis of the description of the estates of the Stryszów dominion from 1786, noting in it not only the potential for the reconstruction of the rural layout, but also the cultivation culture just before the agrarian changes introduced by Julian Gorczyński and Franciszek Łubieński. The article has become a form of recording some Old Polish names of their roles or fields in Stryszów, which have partially survived and now function as Stryszów hamlets.
Key words:
Piotr Dembiński, Stryszów, rural layaut
Pages
113 – 132
Bibliography:
National Archives in Krakow
Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv (Центральний державний історичний архів України, м. Львів)
Chapel in Archbishops’ Palace in Krakow
Parish archive of the parish in Stryszów
The National Ossoliński Institute in Wrocław
Printed sources
Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783, t. 1, cz. A, red. W. Bukowski, B. Dybaś, Z. Noga, Kraków 2012.
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez A. Pawińskiego, t. 3: Małopolska, Źródła Dziejowe, t. 14, Warszawa 1886.
Series Senatorow Posłow Na Seym Ordynaryiny Warszawski 1776. Roku: Z wyrażeniem Ich Rezydencyi gdzie który stoi / zbiorem Seb. Kaź. Jabłońskiego, 1776, Biblioteka Uniwersytecka KUL, sygn.. rkp 70(2)/487-99.
Sitarz W., Kronika Stryszowa, oprac. J. Sitarz, Tychy 2017, kserokopia w archiwum prywatnym autora.
Uruski S., Rodzina, herbarz szlachty polskiej, t. III, oprac. A. Włodarski, Warszawa 1906.
Studies
Bodaszewski J., Wieś Potakówka z lat 1786-1789 w świetle tzw. Metryki Józefińskiej. Przyczynek do historii miejscowości, „Prace Historyczno-Archiwalne”, 2020, t. 32, s. 193-219.
Buszko J., Region jasielski w latach 1772-1859, w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, red. J. Garbacik, Kraków 1964, s. 345-349.
Grodziski S., Historia ustroju społeczno-politycznego Galicji 1772-1848, Wrocław 1971.
Nowak D., Austriackie katastry gruntowe na terenie Galicji, Krosno 2021.
Nowak D., Austriackie katastry gruntowe w zasobach Centralnego Historycznego Archiwum Państwowego Ukrainy we Lwowie, „Krakowskie Pismo Kresowe”, 2019, R. 11, s. 37-53.
Nowak D., Państwo Żmigród w pierwszych latach zaboru austriackiego, źródło: http://jasloiregion.pl/2013/09/panstwo-zmigrod-w-pierwszych-latach-zaboru-austriackiego/ [dostęp: 20 XII 2021].
Falniowska-Gradowska A., Leśniak F., Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkule rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785-1787), Toruń 2009.
Figlus T., Wybrane aspekty teoretyczne identyfikacji i waloryzacji układów ruralistycznych w Polsce, „Studia Obszarów Wiejskich”, 2018, t. 49, s. 75-92.
Jedlicki J., Klejnot i bariery społeczne. Przeobrażenia szlachectwa w schyłkowym okresie feudalizmu, Warszawa 1968.
Kargol T., Jewuła Ł., Ślusarek K., Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815, Kraków 2015.
Kornecki M., Małomiasteczkowy drewniany dom z facjatką na Podbeskidziu, „Teki Krakowskie”, 1998, t. VII, s. 83-94.
Lenczowski F., Dzierżawa zakrzowska pod względem osadniczym i obciążeń jej ludności w okresie XIV-XVIII wieku, „Studia Historyczne”, 1970, t. 13, nr 4, s. 549-559.
Lenczowski F., O kościołach i parafiach w Stryszowie i Zakrzowie, „Nasza Przeszłość”, 1970, t. 45, s. 191-233.
Madurowicz H., Podraza A., Regiony gospodarcze Małopolski zachodniej w drugiej połowie XVIII wieku, Wrocław 1958.
Metryka józefińska. Zasań. Opracowanie, źródło: http://windaki.pl/wp-content/uploads/2017/12/metryka-j%C3%B3zefi%C5%84ska-Zasa%C5%84-1786-rok.pdf [dostęp: 20 XII 2021].
Mroczka W., Samorządowa władza w wioskach należących do raniżowskiego dominium pod koniec XVIII wieku, „Rocznik Kolbuszowski”, 2014, t. 14, s. 75-89.
Pielas J., Rejestr pospolitego ruszenia księstw oświęcimskiego i zatorskiego z 18 października 1621 roku, „Res Historica”, 2016, nr 42, s. 353-377.
Płonka M., Dwór w Dąbrówce – przykład zabytku ocalonego wskutek budowy sztucznego zbiornika wodnego, „Małopolska. Regiony, Regionalizmy, Małe ojczyzny”, 2019, t. 21, s. 213-231.
Płonka M., Działalność organizacyjna i społeczna ziemianina Franciszka Łubieńskiego, „Res Gestae. Czasopismo Historyczne”, 2022, t. 14, s. 58-75.
Płonka M., Historia lokalna w utworach Adama Gorczyńskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia”, 2021, t. 76, s. 109-127.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 11, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1890.
Szczepaniak J., Duchowieństwo diecezji krakowskiej w XVIII wieku: studium prozopograficzne, Kraków 2010.
Szpunar K., Dembińscy herbu Rawicz w XVIII wieku. Genealogia – działalność publiczna – gospodarka, praca doktorska napisana pod kierunkiem J. Pielasa, Kielce 2021.
Tokarz W., Galicja w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Kraków 1909.
