Akt brzeski 1918 r.

W grudniu 1917 podjęte zostają w Brześciu Litewskim rokowania pokojowe państw centralnych z Rosją bolszewicką – w ich następstwie państwa te (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria) uznają Ukraińską Republikę Ludową, włączając w jej obszar etnicznie polskie Chełmszczyznę i część Podlasia. Polacy, mamieni dotąd przez okupantów ustanowieniem z ich nadania niepodległego państwa polskiego, a odsunięci od rokowań, doświadczają rozbioru nieodzyskanego nadal terytorium.

I uwięziony w Magdeburgu Józef Piłsudski, i działający w Paryżu Roman Dmowski stają po stronie Ententy.

22 stycznia 1918 – Ukraińska Republika Ludowa proklamuje niepodległość.

9 lutego 1918 – podpisany zostaje traktat pokojowy pomiędzy państwami centralnymi, a Ukraińską Republiką Ludową.

Luty 1918 – na opanowanych przez państwa centralne terenach wybuchają protesty przeciwko niekorzystnemu dla Polaków traktatowi; II Brygada Legionów wypowiada posłuszeństwo Austro-Węgrom.

11 lutego 1918 – na fali oburzenia społeczeństwa zależny od podlegającej okupantom Rady Regencyjnej rząd Jana Kucharzewskiego podaje się do dymisji.

14 lutego 1918 – Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Niezawisłości Demokratycznej i Zjednoczenie Stronnictw Demokratycznych ogłaszają odezwę:

Państwa centralne dają nam przedsmak tego, jak w ich pojęciu ma być realizowana wolna i niepodległa Polska. Z pośpiechem rzezimieszków, rozszarpujących w ciemnościach swój łup, zgodziły się strony rokujące o pokój, by koszty wojny płaciła przede wszystkim Polska. Niedoszły „król polski i wielki książę litewski”, cesarz austro-węgierski słowa miłości i najgorętszego praw naszych uznania zakończył wydarciem nam olbrzymiego kęsa ziem bezsprzecznie polskich na rzecz nowego sojusznika. Sprzedano nas za kilka tysięcy wagonów żywności, sprzedano w sposób tak bezwstydny, tak wyzuty z najpierwotniejszej bodajby uczciwości, na jaki zdobyć się mógł jedynie dziedzic wielowiekowych sławnych tradycji habsburskich. [- -]. Ten nowy cios musi odeprzeć Naród Polski z największą mocą, z całkowitym skupieniem sił, których nic złamać ani z drogi sprowadzić nie zdoła.

27 lutego 1918 – Rada Regencyjna przyjmuje dymisję Jana Kucharzewskiego i jego gabinetu; powstaje prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego.

(Na zdjęciach:

  1. Brześć, 9 lutego 1918. Podpisanie traktatu między Państwami Centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową. Fot. Domena publiczna

2. Ulotka z 1918 roku, nawołująca do protestu przeciwko traktatowi brzeskiemu. Fot. Biblioteka Narodowa w Warszawie)

 

www.nieskonczenieniepodlegla.pl

www.karta.org.pl