Pobierz w PDF
Author:
Czesław Chrząszcz
Biblioteka i Archiwum Diecezjalne w Bielsku-Białej
ORCID: 0000-0002-9836-021X
Abstract
The house at Lwowska Street in Wadowice – the first apartment of the Emilia and Karol Wojtyła’s family in 1913-1914
The aim of the article was to establish the first place of residence of the Karol and Emilia Wojtyła family in Wadowice. The primary sources for this study were materials held in the state archives, the Wadowice local government units, church archives and state institutions. A comparison of the contents of the cadastral map and the protocols of building and land parcels – documents found in the resources of the State Archive in Bielsko-Biała and the National Archive in Cracow-was of a decisive importance.
Source analysis has led to the conclusion that the house in which the Wojtyla rented a flat was built between 1901 and 1911 by Emilia Polony, the grandmother of Professor Anna Polony. It exists to this day and is located next to the General Leopold Okulicki roundabout in Wadowice (ul. Lwowska 103). The building was located on the outskirts of the city, in a floodplain, in the immediate vicinity of two railway lines. It was one of the typical buildings of the old low-rise buildings of Wadowice. Certainly, the rent, for renting a flat there, was not high and was not beyond the financial capacity of Karol Wojtyla, an accounting sub-official.
The Wojtyła lived there until November 1914, when they had to leave Wadowice due to the evacuation of military officials employed by the District Complementary Command (Ergänzungsbezirkskommando) to Moravia.
Keywords: Galicia, Wadowice, Cracow, Skawa river, Karol Wojtyła, Emilia Wojtyła, Jan Stroński, Joanna Strońska, Emilia Polony, Antoni Polony, Jan Kołek, Maria Kołek, Zofia Gregoracz
Pages
31-52
Bibliography:
Źródła pisane
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
AKMK, (b. sygn.), Kopia Księgi zmarłych parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach rok 1846.
AKMK, (b. sygn.), Kopia Księgi zmarłych parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach rok 1848.
AKMK, (b. sygn.), Kopia Księgi zmarłych parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach rok 1849.
Archiwum Narodowe w Krakowie
ANKr., sygn. 280/Kat gal II sp 1210, Feld Brouil[lons] der Stadt Wadowice 1845.
ANKr., sygn. 280/Kat gal II sz. ind. 174, Gemeinde Wadowice in Galizien Wadowice Kreis 1845 [nlb.].
ANKr., sygn. 29/280/0/-/Kat gal II op 3733, Provinz Galizien. Copie Bau Parzellen Protokoll der Gemeinde Wadowice sammt der einverleisten Gemeinde Mikolay, Kenty, am 25 October 1845.
ANKr., sygn. 29/280/0/-/Kat gal II op 3292, [Grundparzellen Protocoll], Krakau am 10-ten April 1858.
Archiwum Parafii Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach
APW, (b. sygn.), IVb Liber Natorum – Wadowice – 1904-1917 rok 1905.
APW, (b. sygn.), Tom II. Natorum pro civ. Wadowice ab an. 1837-1869.
APW, (b. sygn.), Liber Copulatorum Wadowice rok 1864.
APW, (b. sygn.), Liber Natorum – Wadowice – 1904-1917 rok 1916 nr 64.IVb [nlb.].
APW, (b. sygn.), Liber Mortuorum Wadowice.
APW, (b. sygn.), Liber Mortuorum 1857-1890.
APW, (b. sygn.), Tomus II. Mortuorum pro civitate Wadowice 1890-1912 rok 1906.
APW, (b. sygn.), III. Mortuorum Wadowice ab anno 1912 a die 30 IX.
APW, (b. sygn.), Liber Defunctorum Wadowice 1947-1983 rok 1947.
Archiwum Parafii Najświętszego Salwatora w Krakowie
(b. sygn.). Liber Copulatorum Tota Parochia ab anno 1904-1920 T. X.
Archiwum Państwowe w Bielsku-Białej Oddział w Bielsku-Białej
APB-B, sygn. 13/669/30, Kataster Tłuczeń Górna, 1845, 1877, 1878, 1911, 1936,
Wadowice 1845 Blt. VII Gemeinde Wadowice in Galizien Wadowice Kreis 1845, k. 93.
APB-B, sygn. 13/669/30 Kataster Tłuczeń Górna, 1845, 1877, 1878, 1911, 1936, Wadowice 1845 Wadowice ad. 1, s. 91-92.
APB-B, sygn. 13/297/213, Zbiór dokumentów Tabularnych L. tab. (m. Wadowic?) 147-1047.
APB-B, sygn. 13/297/214, Zbiór dokumentów Tabularnych L. tab. m. Wadowic 4-1015.
Archiwum Prywatne Ryszarda Hubisza
Zbiór Kartograficzny (b. sygn.), Plan sytuacyjny gminy miasta Wadowice, Wadowice 14 marca 1907.
Archiwum Szkoły Podstawowej nr 2 im. Marii Konopnickiej w Wadowicach
ASP2W, (b. sygn.), Szkoła ludowa czteroklasowa męska im. St. Jachowicza w Wadowicach. Katalog klasowy z wykazem klasyfikacyjnym. Klasa druga. Rok szkolny 1913/14.
ASP2W, (b. sygn.), Szkoła ludowa czteroklasowa męska im. St. Jachowicza w Wadowicach. Klasa trzecia. Katalog klasowy z wykazem klasyfikacyjnym. Rok szkolny 1914/15.
ASP2W, (b. sygn.), Szkoła ludowa sześcioklasowa męska w Wadowicach. Katalog klasowy wraz z wykazem klasyfikacyjnym.
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
Kolekcja Generałów i Osobistości, Karol Wojtyła, sygn. I.480.727.
Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach
MDJP2, ACH nr inwent. 44, [Relacja Księdza Franciszka Gabryla], [b. m. i d.] [nlb.].
Sąd Rejonowy w Wadowicach
V Wydział Ksiąg Wieczystych, (b. sygn.), [Księga Wieczysta. Gmina Katastralna Wadowice].
Starostwo Powiatowe w Wadowicach
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami. Identyfikator ewidencyjny materiału zasobu: k. m. 7. Mokrodruk z 1845, Stadt Wadowice sammt Enclave der unverleibten Gemeinde Mikolay in Galizien Wadowizer Kreis 1845.
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami. Identyfikator ewidencyjny materiału zasobu: k. m. 3. Mapa katastralna z 1906 r., Miasto Wadowice z Mikołaj w Galicji. Powiat podatkowy Wadowice. Litografowano w c.k. zakładzie litograficznym według stanu z roku 1906.
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami. Identyfikator ewidencyjny materiału zasobu: k. m. 5. Mapa katastralna z 1928 r., Miasto Wadowice z miejscowością Mikołaj w Małopolsce. Obwód Wadowice. Reprodukowano w Archiwum map katastr. w Krakowie według stanu z roku 1928. Zdjęto w roku 1845.
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami. Wypisy z kartoteki gruntów: Pozycja kartoteki budynków 12809_4.0001.G3381.
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami. Wypisy z kartoteki gruntów: Pozycja kartoteki budynków 12809_4.0001.G343.
Powiatowy Wydział Geodezji, Kartografii i Gospodarki Nieruchomościami, (b. sygn.), Nazewnictwo ulic i numeracja nieruchomości miasta – Wadowice. Aktualizowane do V 2004, [nlb], [ul. Lwowska].
Urząd Miejski w Wadowicach
Wydział Planowania Przestrzennego, (b. sygn.), [Szkic planu Wadowic z numeracją domów, czerwiec 1977].
Wydział Planowania Przestrzennego, (b. sygn.), Rejestr wydanych numerów porządkowych nieruchomości.
Źródła drukowane
Instrukcja o przedsiębraniu spisu ludności (konskrypcyi), w: Zbiór Ustaw i rozporządzeń administracyjnych. Z inicjatywy lwowskiego Towarzystwa prawniczego opracowany przez fachowe siły pod redakcyą Jerzego Piwockiego radcy Namiestnictwa we Lwowie, t. II, Lwów 1899.
Keiserliche Verordnung vom 23 März mit der Vorschrift für die Vornahme der Volkszählungen, „Reichs-Gesetz-Blatt für Keiserthum Oesterreich. Jahrgang 1857”, [b. m. i d.].
Kundmachung betreffend den Verkauf der Katastral-Mappen, Copien, Abschriften der Parzellen-Protokolle und sonstige Katastral-Acten, w: Verordnungen der Landesbehörden für das Königreich Galizien und Grossherzogthum Krakau, Lemberg 1863.
Uebersicht der neuen Eintheilnug und Gebäude-Nummerirung des Landes-hauptstadt Krakau. Przegląd nowego podziału i oliczbowania domów w głównem mieście krajowem Krakowie, Krakau 1858.
Opracowania
Bieniasz Z., Lolek Złotempisany. Przyczynek do biografii Jana Pawła II, Wadowice 2020.
Burghardt M., Wadowickie korzenie Karola Wojtyły, Wadowice 2013.
Kindziuk M., Edmund Wojtyła. Brat św. Jana Pawła II, [b. d. i m. – 2022].
Kindziuk M., Emilia i Karol Wojtyłowie. Rodzice Jana Pawła II, Kraków 2020.
Kindziuk M., Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej, Kraków 2013.
Korzonek J., Ustawa hipoteczna, z dnia 25 lipca 1871 r., Nr. 95 austr. dz. u. p. ze wszystkimi późniejszymi zmianami i uzupełnieniami tudzież przepisami związkowemi aż do ostatnich czasów objaśniona na podstawie orzecznictwa sądów polskich i austriackich oraz literatury prawa hipotecznego, Kraków 1932.
Meus K., Wadowice 1772-1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Kraków 2013.
Nowak D.K., Austriackie katastry gruntowe na terenie Galicji. Metryka Józefińska (1785-1789) Metryka Franciszkańska (1819-1820) i Stały Kataster Galicyjski (1844-1854). Studium źródłoznawcze, Krosno 2020.
Nowakowski A., Nazewnictwo ulic i placów w Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 1998, nr 1(1), s. 40-48.
Siwiec-Cielebon M., Polski żołnierz na ołtarze. Droga życia Karola Wojtyły seniora i opinie przełożonych o nim w świetle dokumentów wojskowych, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2019, nr 22(20), s. 42-87.
Sobala M., Zastosowanie austriackich map katastralnych w badaniach użytkowania ziemi w połowie XIX wieku, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 2012, nr 4(44), s. 324-333.
Studnicki G., Jeszcze o nazwach ulic i placów Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 1998, nr 2(1), s. 73-76.
Studnicki G., Zarys dziejów oświaty i szkolnictwa w Wadowicach, Wadowice 1996.
Trzos P., Wadowicki aptekarz Seweryn Kurowski, „Farmacja Polska”, 2019, nr 10(75), s. 561-567.
Wydro J., Kataster gruntowy austriacki i jego znaczenie dla Galicji, „Studia Historyczne”, 1967, nr 10, z. 1-2, s. 145-157.
Wzorek Z., Galicyjskie plany katastralne, „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury”, 1951, nr 1, z. 2, s. 87-91.
Zachariasz A., Przydatność archiwalnych źródeł kartograficznych dla współczesnych badań krajobrazowych, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 2012, nr 16, s. 63-83.
Zamorski K., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: ludność Galicji w latach 1857-1910, Kraków–Warszawa 1989.