Pobierz w PDF
Author:
Leszek Zaraska
Jagiellonian University
ORCID: click here
Abstract
Memory recovery. Jan Bryzek (1889-1915) – contribution to biography in the light of Mieczysław Rybarski’s letter and preserved documents
The article is an attempt to partially recreate the biography of Jan Bryzek (1889-1915), a social activist from Wieprz, co-founder of the scout team in Wieprz. A graduate of the Agricultural University in Dublany, and a soldier of the Austro-Hungarian army who died during the fighting near Gorlice in February 1915. During the preparation of the biography, previously unpublished sources from the author’s private archive were used, as well as materials stored in the Central Military Archives and the State Archives in Katowice (branch in Bielsko-Biała) and the archives of the parish in Wieprz. A valuable supplement to Jan Bryzek’s biography is a letter from Mieczysław Rybarski -literary historian, teacher, his close friend from high school, sent to Jan’s sister Anna and her husband Zygmunt Bolina after his tragic death in 1915.
Keywords: Jan Bryzek, Wieprz, scouting, First World War, Mieczysław Rybarski
Pages
182 – 193
Bibliography:
Archival sources
Archiwum domowe Leszka Zaraski:
Karta pocztowa z dn. 27 XI 1911 r. adresowana do Anny z Bryzków Bolinowej.
Dokument z dn. 29 XI 1912 r. potwierdzający nadanie Janowi Bryzkowi stopnia sierżanta-podchorążego od dn. 1 I 1913 r.
Karty pocztowe wysyłane przez Jana Bryzka z Drahotuszów do Anny i Zygmunta Bolinów w dn. 3 X 1914 r. oraz 23 XI 1914 r.
Decyzja o przyznaniu Janowi Bryzkowi Krzyża Zasługi Wojskowej z dekoracją wojenną III klasy.
List Mieczysława Rybarskiego do Zygmunta i Anny Bolinów z dn. 22 III 1915 r.
Wojskowe Biuro Historyczne – Centralne Archiwum Wojskowe
Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, Bryzek Jan, sygn. KN 19_12_1930.
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Bielsku Białej
Akta pertraktacji spadkowej po Janie Bryzek z Wieprza, Sygn. 13/566/0/4/6703.
Archiwum Parafii Wszystkich Świętych w Wieprzu
Księga urodzeń za lata 1875-1895.
Źródła drukowane
Lista strat C.K. Ministerstwa Wojny Nr. 189, 7./6. 1915.
Protokół Walnego Zjazdu Towarzystwa Szkoły Ludowej we Lwowie w dniach 28 i 29 września 1912 roku, Kraków 1913.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1903, Wadowice 1903.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1904, Wadowice 1904.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1905, Wadowice 1905.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1906, Wadowice 1906.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1907, Wadowice 1907.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1908, Wadowice 1908.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1909, Wadowice 1909.
Sprawozdanie Dyrekcji C.K. Gimnazjum w Wadowicach za rok szkolny 1910, Wadowice 1910.
Press
„Die Zeit”, z dn. 28 IV 1915 r., nr 4522.
„Die Zeit”, z dn. 18 II 1915 r., nr 4454.
„Fremden–Blatt” z dn. 18 II 1915 r., nr 49, wydanie poranne.
„Nowa Reforma” z dn. 19 III 1915 r., nr 142, wydanie popołudniowe.
„Nowa Reforma” z 15 VI 1910 r., nr 267, wydanie popołudniowe.
„Nowiny Andrychowskie”, październik 1998 r., nr 10 (95).
„Życie Warszawy” z 23 I 1947 r., nr 22 (808).
Monographs and articles
Fryś A., Musiał M., Pytel-Skrzypiec M., Rusin D., Miejsca pamięci w gminie Andrychów – spacerownik, Andrychów 2015.
Fryś A., Putek T., Skrzypiec M., O uroczystości w Andrychowie, która mimowolnie stała się końcową klamrą Dwudziestolecia Międzywojennego, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2010, nr 13, s.178 -192.
Gajewska D., Studenci studiów rolniczych z Krakowa i Dublan polegli w latach 1914-1921, Warszawa 2022.
Jurkowski T., Piłsudczycy, Chicago 1919.
Kindziuk M., Kariera wojskowa Karola Wojtyły w świetle źródeł archiwalnych, „Saeculum Christianum”, 2017, t. XXIV, s. 237-246.
Meus K., Wadowicka Drużyna Skautowa imienia Stanisława Żółkiewskiego w latach 1911-1918. W stulecie skautingu i harcerstwa w Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2010, nr 13, s. 7-51.
Pauluk D., Program wychowania narodowego „młodych do młodych” na łamach czasopisma „Zarzewie” (1909-1914), „Polska Myśl Pedagogiczna”, 2015, nr 1, s. 191-207.
Pelc J., Ś.P. Mieczysław Rybarski, „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 1947, nr 37, s. 376-379.
Sapeta J., Dr Józef Putek (1892-1974): polityk, działacz społeczny, historyk, praca doktorska, 2011, UJ.
Sarapata P., C.K. Gimnazjum w Wadowicach – kolebka wadowickiego skautingu, w: „Idziemy w bój życia”. Społeczność wadowickiego Gimnazjum w drodze do Niepodległej, red. K. Meus, Wadowice 2018.
Taborski R., „Wiedeński Kurier Polski” 1914-1919 i zapomniane opowiadanie Wacława Sieroszewskiego, „Twórzość” 1988, nr 11, s. 91-104.
Tatka R., 70 lat harcerstwa w Wadowicach, Wadowice 1983.
Witkowski M., Trybun ludowy. Rzecz o Józefie Putku, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2012, nr 15, s. 75-112.
Woźny T., Pomiędzy Limanową a Gorlicami. Działania wojenne w Galicji Zachodniej od połowy grudnia do końca kwietnia 1915 r. – cz. 1, „Textus et Studia”, 2020, nr 2 (22), s. 103.
Z zapisków żołnierza I Dywizji Pancernej, red. L. Zaraska, Kraków 2022.
Zarzewie 1909-1920 – Wspomnienia i materiały, red. A. Garlicka, Warszawa 1973.
Netography
http://grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl/pl-PL/Home/Osoba/22066 [dostęp: 21 II 2024].
https://fundacja100.pl/krzyz-i-medal-niepodleglosci/lista-odznaczonych/jan-bryzek [dostęp: 7 IX 2024].